Wegetarianizm jako rodzaj diety jest potocznie postrzegany jako niejedzenie mięsa. W istocie jest czymś więcej. Oprócz zmiany sposobu odżywiania często wiąże się ze zmianą stylu życia, zwiększeniem aktywności fizycznej, rezygnacją z używek i doskonaleniem własnej osobowości. Pierwsze wzmianki na temat wegetarianizmu znajdziemy już w II w p.n.e., gdzie na subkontynenecie indyjskim powiązany był ściśle z religijno-filozoficznym systemem wierzeń. W Europie etyczne wartości wegetarianizmu rozpowszechnili Pitagorejczycy w VI w p.n.e. Narodom, które nie jadały mięsa, przypisywano pozytywne cechy pobożności, sprawiedliwości i pokojowości. 

• Podstawę żywieniową diet wegetariańskich stanowią pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, rośliny strączkowe, owoce, orzechy, nasiona oraz oleje roślinne.
• Dieta wegetariańska wyklucza spożywanie produktów mięsnych, w tym ryb i owoców morza. Często wiąże się także z rezygnacją z innych produktów pochodzenia zwierzęcego jak: mleko i produkty mleczne, jaja, tłuszcze zwierzęce oraz miód.
• Ponadto wegetarianie nie spożywają ani nie używają żadnych produktów pochodzących z uboju zwierząt: żelatyny, smalcu, futer czy skóry oraz kosmetyków testowanych na zwierzętach. Wegetarianizm może być stosowany z pobudek moralnych, zdrowotnych bądź ekologicznych.

Wyróżniamy kilka odmian wegetarianizmu:

• LAKTOWEGETARIANIZM - do jadłospisu dopuszczone są: mleko i przetwory
• OWOWEGETARIANIZM - do jadłospisu dopuszczone są: jajka
• LAKTOOWOWEGETARIANIZM - do jadłospisu dopuszczone są: nabiał, jajka i miód

Wyróżniamy także bardziej restrykcyjne formy wegetarianizmu:

• WITARIANIZM - spożywanie wyłącznie świeżych produktów pochodzenia roślinnego, nieprzetworzonych i nie poddanych żadnej obróbce termicznej, rezygnacja z używek, kawy i herbaty
• FRUTARIANIZM/FRUKTARIANIZM - dodatkowe wykluczenie z diety owoców i warzyw, których zerwanie uśmierciłoby roślinę (np. sałaty)
• LIQUIDARIANIZM - dieta witariańska spożywana w formie soku
• SPRAUTARIANIZM - dieta oparta w większości na spożywaniu kiełków (zbóż, warzyw i owoców)

Diety pośrednie, dopuszczające spożywanie pewnych rodzajów mięsa są błędnie zaliczane jako odmiany wegetarianizmu. Należą do nich:

• SEMIWEGETARIANIZM - wyłącza z diety mięso czerwone (wołowina, wieprzowina) a dopuszcza mięso białe (drób, ryby)
• POLLOWEGETARIANIZM - dopuszcza spożywanie drobiu
• ICHTIWEGETARIANIZM (PESCOWEGETARIANIZM) - dopuszcza spożywanie mięsa ryb

• Dobrze skomponowana dieta wegetariańska wykazuje wiele korzyści dla zdrowia, zmniejszając ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne.
   
• Jej prozdrowotny wpływ wiąże się ze zwiększonym spożyciem w diecie błonnika pokarmowego i węglowodanów złożonych, ograniczeniem tłuszczów nasyconych i cholesterolu oraz większym udziałem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.
   
• Dieta wegetariańska cechuje się ponadto niską wartością energetyczną przy wysokiej gęstości odżywczej oraz korzystnym stosunkiem sodu do potasu, stanowi też bogate źródło witaminy C.
   
• Spożywanie produktów roślinnych niesie za sobą zmniejszone ryzyko ze strony chorób odzwierzęcych, salmonelli, włośni, węglowodorów aromatycznych, nitrozamin, antybiotyków czy leków weterynaryjnych.
   
• Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne wyraża stanowisko, że racjonalnie komponowane diety wegetariańskie są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe i mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób, między innymi otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów sutka, jelita grubego czy płuc, kamicy żółciowej i nerkowej, próchnicy, zaparć i hemoroidów.

• Przeciwnicy stosowania diety wegetariańskiej, ze szczególnym wskazaniem diety wegańskiej odwołują się głównie do ryzyka powstających niedoborów pokarmowych.
   
• Wadami źle zbilansowanej diety wegetariańskiej jest niedostateczne pokrycie zapotrzebowania energetycznego, skutkujące niedoborami masy ciała i zaburzeniem procesu dojrzewania co jest szczególnie niebezpieczne u dzieci.
   
• Dieta może skutkować niedostateczną podażą i niską biodostępnością pełnowartościowego białka oraz niezbędnych aminokwasów egzogennych.
   
• Nieumiejętnie i długotrwale stosowany wegetarianizm powoduje powstanie niedoborów witaminy B12, witaminy D, żelaza, wapnia oraz cynku.
   
• Dieta wegetariańska to także zwiększone zagrożenie ze strony substancji antyodżywczych, pozostałości środków ochrony roślin i nawozów.
   
• U wegetarian zaobserwowano także zwiększone ryzyko anemii megaloblastycznej, krzywicy, osteomalacji i osteoporozy, zaburzenia miesiączkowania, biegunek, niedożywienia i niedorozwoju u dzieci.

• Zaleca się stosować zasadę komplementarności i urozmaicania źródeł białka w jednym posiłku (np. zboża plus nasiona/orzechy, zboża plus rośliny strączkowe, zboża plus nabiał/jaja). 

• Jadłospis dla osoby na diecie laktoowowegetariańskiej o wartości energetycznej 2000 kcal 

Skład jadłospisu

Śniadanie

• Bułka owsiana z pastą z białego sera i szczypioroku 

- Bułka owsiana  80 g                            
- Twaróg półtłusty 60 g                                       
- Szczypiorek  10 g                            
- Cebula 25 g            
- Oliwa z oliwek 10 g                            

Sok marchwiowy    250 g                                            

Drugie śniadanie

• Sałatka owocowa z jogurtem naturalnym, miodem i otrębami 

- Grejpfrut   120 g            
- Pomarańcza  120 g            
- Mandarynki  65 g                            
- Jogurt naturalny 20 g                            
- Otręby pszenne 10 g                            
- Miód pszczeli 20 g                            

Obiad

• Panierowany Camembert z kaszą jaglaną i brokułami

- Kasza jaglana  50 g                            
- Ser Camembert 120 g                            
- Nasiona słonecznika 10 g                            
- Bułka tarta 20   g                            
- Brokuły 125 g            

Podwieczorek

• Koktajl z maślanki, selera naciowego, kiwi i pestkami dyni, chleb chrupki 

- Maślanka 200 g                            
- Seler naciowy 35 g                            
- Kiwi 60 g            
- Pestki dyni 10 g                            
- Chleb chrupki 20 g            

Kolacja

• Papryka faszerowana brązowym ryżem, warzywami i serem feta 

- Papryka czerwona  200 g                            
- Pieczarki  60 g                            
- Pomidor 170 g            
- Cukinia  50 g            
- Ser Feta  30 g            
- Ryż brązowy  50 g                            
- Kukurydza konserwowa  30 g                            
- Oliwa z oliwek 10 g                             

• Obecnie obserwuje się rosnącą liczbę osób rezygnujących ze spożycia mięsa i jego przetworów. Z badania przeprowadzonego w 2013 roku  na zlecenie LightBox Instytut Badań Opinii Homo Homini wynika, że liczba dorosłych wegetarian w Polsce wynosi ponad milion. Wśród badanych 1,6 procent deklarowało się jako laktoowowegetarianie, a kolejne 1,6 procent jako weganie. Przeważającą liczbę wegetarian w Polsce stanowią kobiety (aż 8,9 procent kobiet uznawało się za wegetarianki) i ludzie młodzi (do 24 lat).
• Na świecie najwięcej wegetarian żyje w Indiach. Według ankiety opublikowanej w 2007 roku przez Hindu i CNN-IBN 40% Hindusów jest wegetarianami: 31% to laktowegetarianie, a 9% spożywa także jaja.
• Największym odsetkiem wegetarian w Europie cechują się Włochy (10%) i Niemcy (7,5-9%), w Stanach Zjednoczonych z mięsa rezygnuje 2,5% społeczeństwa.
• Wegetarianami byli między innymi Pitagoras, Albert Einstein, Lew Tołstoj czy Leonardo da Vinci. Współcześnie stosowanie diety wegetariańskiej deklaruje na przykład Bill Clinton, Clint Eastwood, Lea Michele, Paul McCartney, Alicia Silverstone.

W przypadku zdecydowania o stosowaniu diety wegetariańskiej konieczne jest nabycie  odpowiedniej wiedzy żywieniowej oraz konsultacja z dietetykiem w celu ustalenia odpowiednio zbilansowanej diety indywidualnie dla każdej osoby. Zaleca się stosować odpowiednio dobrany, szeroki asortyment żywnościowy pochodzących z różnych grup produktów spożywczych w celu minimalizowania ryzyka niedoborów pokarmowych.