Dieta w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy
Informacje podstawowe

Za najczęstszą przyczynę powstawania choroby wrzodowej uznaje się zakażenie Helicobacter pylori, jednak do jej rozwoju mogą się również przyczyniać długotrwały stres, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu czy nieregularne posiłki. Celem stosowania diety w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy jest wspomaganie leczenia farmakologicznego oraz łagodzenie objawów klinicznych.

Charakterystyka diety
  • dieta lekkostrawna pełnowartościowa – z odpowiednią ilością białka (w przypadku pacjenta wychudzonego zwiększamy białko), węglowodanów, tłuszczów, mikroelementów i witamin; z ograniczeniem produktów nasilających wydzielanie soku  żołądkowego,
  • częste i regularne pory spożywania posiłków – co 3 – 4 godziny, 5 posiłków dziennie,
  • przygotowywanie posiłków – gotowanie na parze lub w wodzie, duszenie, pieczenie w folii aluminiowej,
  • owoce i warzywa w postaci gotowanej, przecierane lub w postaci soków (w okresie zaostrzenia choroby – soki rozcieńczone),
  • włączenie do diety produktów zawierające bakterie probiotyczne (głównie z rodziny Lactobacillus, np. jogurty, kefiry),
  • wyłączenie z diety produktów, które są ciężko strawne, wzdymające oraz kwaśne (zgaga)
Cel stosowania diety

Celem stosowania diety w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy jest wspomaganie leczenia farmakologicznego oraz łagodzenie objawów klinicznych choroby wrzodowej.

Postępowanie dietetyczne

Zaleca się unikać:

  • ostrych przypraw (pieprz, chili, ostra papryka, granulowany czosnek)
  • soli
  • potraw smażonych, wędzonych oraz pieczonych, marynowanych
  • spożywania bulionów, rosołów, wywarów z mięsa, wywarów grzybowych, tłustych mięs
  • produktów o dużej zawartości cukrów prostych (słodycze)
  • potraw zawierających składniki wzdymające (rośliny strączkowe)
  • surowych warzyw i owoców zwłaszcza w okresie aktywności choroby
  • alkoholu
  • napojów gazowanych
  • kakao, czekolady
  • picia kawy
  • palenia tytoniu
Elementy diety
Produkty i potrawy Zalecane Zalecane w umiarkowanych ilościach Przeciwwskazane
Napoje

mleko słodkie, mleko zsiadłe nieprzekwaszone, jogurt, kawa zbożowa z mlekiem, słaba herbata z mlekiem, soki, napoje mleczno-owocowe, mleczno-warzywne, wody niegazowane

słaba herbata, soki owocowo-warzywne, herbata ziołowa, herbata owocowa

płynna czekolada, kakao, mocna herbata, kawa naturalna , wszystkie napoje alkoholowe, napoje gazowane, kwaśnie przetwory mleczne, maślanka, kumys

Pieczywo

pszenne, jasne, czerstwe, biszkopty, pieczywo cukiernicze, drożdżowe

pieczywo cukiernicze

wszelkie pieczywo świeże, żytnie, razowe, pieczywo chrupkie, pszenne razowe

Dodatki do pieczywa

masło, twarożek, serek homogenizowany, jaja na miękko, jajecznica na parze, pasta z cielęciny, drobiu

margaryna miękka, miód, marmolada, chude wędliny: szynka, polędwica, drobiowe, parówki cielęce, łagodny ser podpuszczkowy, pasztet domowy

tłuste wędliny, konserwy, salceson, kiszka, pasztetowa, smalec, pikantne sery dojrzewające żółte i topione, ser „Feta”, dżemy, jaja na twardo

Zupy i sosy

rosół jarski, mleczne, krupniki z dozwolonych kasz, owocowe rozcieńczone, ziemniaczana, warzywne z dozwolonych warzyw, przecierane, zaprawiane mąką i masłem, zawiesiną z mąki i śmietanki, mąki i mleka, zaciągane żółtkiem; sosy łagodne: ze słodką śmietanką  – koperkowy, pomidorowy, pietruszkowy, potrawkowy, owocowe

owocowe nierozcieńczone, chudy rosół z cielęciny, na esencjonalnych wywarach jarzynowych

tłuste, zawiesiste, na wywarach: mięsnych, kostnych, grzybowych, zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną, pikantne, z warzyw kapustnych, roślin strączkowych, cebulowa, porowa, rosoły, buliony, zupy w proszku, sosy ostre, pikantne, zasmażane: grzybowy, musztardowy, chrzanowy, cebulowy

Dodatki do zup 

bułka, grzanki, olane ciasto, kluski biszkoptowe, kluski francuskie, makaron nitki, kasza manna, kasza jęczmienna, ryż, ziemniaki puree

ziemniaki w całości, groszek ptysiowy

grube kasze, makarony zarabiane na stolnicy, kluski kładzione, nasiona roślin strączkowych, jaja gotowane na twardo

Mięso, drób, ryby

chude gatunki: cielęcina, królik, kurczak, indyk, chude ryby: dorsz, sola, płastuga, szczupak, morszczuk, mintaj, sandacz, pstrąg strumieniowy, lin, okoń, flądra, potrawy gotowane: pulpety, budynie, potrawki

wołowina, konina, ozorki, płuca, serca, kura, ryby: młody karp, makrela, leszcz, sardynka; potrawy duszone bez obsmażania na tłuszczu, pieczone z masy mielonej w folii lub pergaminie

tłuste gatunki: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna; tłuste ryby: węgorz, łosoś, sum, tołpyga, nototenia, halibut niebieski, troć, pikling, szproty; potrawy marynowane, wędzone, smażone, pieczone

Potrawy półmięsne i bezmięsne

budynie z drobnych kasz, warzyw i mięsa, makaron nitki z mięsem, risotto, leniwe pierogi, kluski biszkoptowe, kluski francuskie

zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa, kluski z ziemniaków i sera

wszystkie potrawy smażone na tłuszczu, np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety bigos, fasolka po bretońsku

Tłuszcze

dodawane na surowo: masło, śmietanka; oleje: sojowy, słonecznikowy, kukurydziany, rzepakowy bezerukowy i inne z WNKT i INKT, oliwa z oliwek

margaryny miękkie, niezbyt kwaśna śmietana

smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana

Warzywa

młode soczyste, gotowane: marchew, dynia, kabaczek, buraki, szpinak, szparagi, skorzonera, w formie puree oprószone mąką, z „wody”, z masłem

kalafior, brokuły, fasolka szparagowa, groszek zielony, sałata zielona, pomidory bez skórki, w okresie remisji choroby drobno starte surówki np. z marchewki

warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, papryka, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, brukiew, rzodkiewka, rzepa, rabarbar, kalarepa , grzyby,  warzywa zasmażane, sałatki z majonezem i musztardą, warzywa marynowane, solone

Ziemniaki

gotowane, w postaci puree

pieczone, gotowane w całości

smażone z tłuszczem, frytki, krążki

Owoce

dojrzałe, soczyste, bez skórki i pestek, nie kwaśne, w okresie zaostrzenia choroby w postaci przecierów gotowanych, owoce jagodowe, winogrona, cytrusowe, banany, brzoskwinie, morele, jabłka gotowane, pieczone, w postaci rozcieńczonych soków, najlepiej z mlekiem

w okresie remisji choroby surowe zabronione przeciery z owoców wymienionych obok, owoce rozdrobnione

czereśnie, gruszki, agrest, wiśnie, śliwki, kawon, orzechy, owoce suszone, owoce marynowane

Desery

kompoty z dozwolonych owoców – przetarte, galaretki, kisiele, mus z pieczonego jabłka, budynie i kisiele mleczne, desery mało słodzone

kremy

torty, ciasta z masami, z dużą ilością cukru, desery z używkami, orzechami, kakao, czekolada, batony, chałwa, ciasta z proszkiem spulchniającym

Przyprawy cukier, wanilia, sok z cytryny, zielona pietruszka, koperek, cynamon

melisa, jarzynka, sól

ocet, pieprz, musztarda, papryka ostra, chrzan, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy

Przykładowy jadłopis

Przykładowy jadłospis dla pacjenta z chorobą wrzodową (ok. 2000 kcal)

ŚNIADANIE

  • owsianka (25g płatków owsianych) na mleku 1,5% tłuszczu 250g
  • bułka pszenna 50g + masło 10g
  • serek twarogowy półtłusty 50g z posiekaną natką pietruszki
  • dojrzały pomidor bez skórki 50g
  • słaba herbata lub kawa zbożowa

DRUGIE ŚNIADANIE

  • jogurt naturalny 200g
  • płatki kukurydziane 30g
  • słaba herbata

OBIAD

  • zupa jarzynowa (ziemniaki, marchew, seler, pietruszka, brokuł, kalafior, na wywarze jarskim) 250ml
  • indyk gotowany 100g w sosie koperkowym 100ml
  • ziemniaki 200g
  • buraczki gotowane na ciepło 150g
  • woda mineralna

PODWIECZOREK

  • ryż biały na mleku  150g
  • jabłko gotowane 150g

KOLACJA

  • pieczywo pszenne 100g
  • masło lub miękka margaryna 15g
  • jajecznica na parze z 1 jajka
  • schab gotowany 20g -1 plasterek
  • dojrzała brzoskwinia bez skórki – gotowana
  • słaba herbata
Zalecane zioła
  • liść babki lancetowatej
  • liść babki zwyczajnej
  • nasiona gorczycy białej
  • siemię lniane
  • korzeń lukrecji
  • kwit nagietka
  • liść orzecha włoskiego
  • płatki owsiane
  • korzeń prawoślazu
  • ziele przetacznika leśnego
  • ziele rdestu ptasego
  • owoc dzikiej róży
  • kwiat rumianku
  • ziele rzepiku
  • liść szałwi
  • kwiat ślazu
  • porost islandzki
Zalecane suplementy
  • napój probiotyczny JoyDay
  • koncentrat napoju probiotycznego JoyDay