Zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (small intestinal bacterial overgrowth syndrom – SIBO) to heterogenny zespół, który charakteryzuje się zaburzeniem flory bakteryjnej jelita cienkiego pod względem liczby lub/i rodzaju bakterii. Podstawą do stwierdzenia SIBO jest obecność niepatogennych bakterii w początkowym odcinku jelita cienkiego w ilości większej niż 105 CFU (colony forming units – jednostka tworząca kolonię) na 1 g lub 1 ml treści jelitowej. Jelito cienkie ulega nieprawidłowej kolonizacji szczepami bakterii, które na co dzień znajdują się w obrębie jelita grubego. Prawidłowa zawartość bakterii w jelicie cienkim nie powinna przekraczać 103 CFU w 1 g lub 1 ml treści jelitowej. Częstość występowania SIBO jest trudna do określenia. Uważa się, że na zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego może cierpieć około 2,5-22% populacji osób dorosłych.
Do najważniejszych czynników przyczyniających się do rozwoju choroby zalicza się:
Ponadto SIBO częściej obserwuje się u osób cierpiących na zespół jelita wrażliwego (IBS), celiakię, chorobę Leśniowskiego – Crohna, zespół krótkiego jelita, niealkoholową stłuszczeniową chorobę zapalną wątroby, marskość wątroby oraz zaburzenia neurologiczne.
Objawy SIBO odznaczają się bardzo dużą różnorodnością. Są ściśle związane z metabolizmem bakteryjnym, który prowadzi m.in. do zaburzeń wchłaniania węglowodanów, tłuszczów, białek oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Zwiększona liczba bakterii w obrębie jelita cienkiego jest przyczyną:
W wyniku zwiększonego wchłaniania antygenów bakteryjnych i tworzenia kompleksów immunologicznych dodatkowo może dochodzić do pojawienia się objawów spoza układu pokarmowego, takich jak: rumień guzowaty, kłębuszkowe zapalenie nerek oraz zapalenie stawów.
Złotym standardem w diagnostyce SIBO jest badanie mikrobiologiczne treści jelita cienkiego, gdzie powinno stwierdzić się liczbę bakterii powyżej 105 CFU w 1 g lub 1 ml treści jelitowej. Jest to badanie inwazyjne w związku z czym jego zastosowanie jest ograniczone. Istnieją jednak testy pośrednie, które mogą służyć do celów diagnostycznych. Zalicza się do nich testy oddechowe, takie jak:
Problemem stosowania testów pośrednich jest ich zróżnicowana czułość oraz swoistość.
Objawy zespołu SIBO mogą być bardzo zróżnicowane. W przebiegu choroby zazwyczaj stwierdza się:
W związku z podobieństwem objawów SIBO do zespołu jelita wrażliwego oraz większej częstości występowania choroby u osób cierpiących na IBS pojawiła się teoria, iż SIBO może być przyczyną rozwoju zespołu jelita wrażliwego. Jednak powiązanie pomiędzy tymi dwoma zespołami nadal nie jest znane i wymaga dalszych badań.
Leczenie SIBO opiera się przede wszystkich na zredukowaniu liczby bakterii w obrębie jelita cienkiego, regeneracji błony śluzowej wyścielającej jelito oraz zapobieganiu nawrotom choroby. Leczenie konwencjonalne opiera się na antybiotykoterapii, w której wykorzystuje się m.in. ryfaksyminę, metrnidazol, amoksycylinę z kwasem klawulanowym, klindamycynę czy cyprofloksacynę. Po zakończeniu antybiotykoterapii należy rozpocząć suplementację probiotykami oraz prebiotykami, w celu odbudowy zaburzenej flory bakteryjnej jelita grubego.
W terapii SIBO zastosowanie znalazły również produkty naturalne. Do najczęściej stosowanych zalicza się: koci pazur, ziele piołunu, pau d'arco, olejek z oregano, kwas laurynowy.
W celu zapobieżenia nawrotom choroby poleca się m.in. dbanie o prawidłową kwasowość soku żołądkowego, usprawnienie procesów trawiennych oraz ograniczenie narażenia na stres.
Dieta stanowi ważny element leczenia SIBO. Prawidłowo skomponowany sposób odzywania jest uzupełnieniem leczenia farmakologicznego.