Selen

Definicja

Selen jest niezbędnym mikroelementem biorącym udział w procesach metabolicznych zachodzących na poziomie komórkowym. Wchodzi w skład cytochromu i licznych enzymów oksydoredukcyjnych takich jak: peroksydaza glutationowa^*, reduktaza tioredoksyny. Jest też niezbędny i konieczny w procesach tworzenia, wydzielania i metabolizmu hormonów tarczycy.

^*peroksydaza glutationowa zapobiega uszkodzeniu błon komórkowych przez wolne rodniki, głównym jej elementem jest glutation

Rola w organizmie

Działanie cynku w organizmie:

• kontroluje procesy naprawcze w komórkach spowodowane działaniem wolnych rodników
• wykazuje korzystne działanie ochronne w stosunku do schorzeń wywoływanych przez wolne rodniki
• wzmacnia działanie glutationu i procesów detoksykacyjnych w organizmie
• działanie przeciwutleniające
• hamuje procesy starzenia oraz degeneracyjne
• wspomaga układ odpornościowy organizmu
• wykazuje działanie przeciwwirusowe
• może obniżać ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów
• selen ma zdolności do tworzenia kompleksów z metalami ciężkimi (kadm, rtęć, ołów, arsen, tal, glin)
• ochronne na komórki nasienia oraz pozwalające na utrzymanie dużej ilość plemników w nasieniu
• niezbędny dla właściwego wzrostu i rozwoju płodu.

Zastosowanie cynku:

• przy nawracających infekcjach
• wspomagająco w leczeniu infekcji wirusowych, także opryszczki wargowej i półpaśca
• profilaktyka przeciwnowotworowa
• profilaktyka chorób układu sercowo - naczyniowego
• profilaktyka chorób o podłożu degeneracyjnym: zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej, stany zapalne, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca
• odtruwanie organizmu z metali ciężkich
• wspomagająco w niepłodności u mężczyzn
• wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy
• szczególnie zalecany palaczom, osobom po udarze oraz zawale mięśnia sercowego.

Nadmiar

Nadmiar selenu - objawy i konsekwencje:
Zatrucie selenem występującym w diecie jest rzadkie, natomiast przy stosowaniu suplementów możliwe.

Selenoza - przewlekłe zatrucie selenem, w wyniku stosowania wysokich dawek  selenu, powyżej 900 µg na dobę:

• wypadanie włosów
• łamliwość paznokci
• nudności
• wymioty
• nadmierna potliwość
• zaburzenia ze strony układu nerwowego: nerwowość, depresja, zaburzenia emocjonalne.

Niedobór

Niedobór selenu - objawy i konsekwencje:

• kardiomiopate - nieodwracalne zmiany w tkance mięśnia sercowego, niewydolność krążenia, arytmie
• zmiany w chrząstce stawowej
• zwiększone ryzyko występowania chorób układu krążenia
• zwiększone ryzyko występowania chorób nowotworowych
• częste infekcje, zaburzenia pracy układu odpornościowego
• zaburzenia funkcjonowania tarczycy.

Informacje dodatkowe

Źródła selenu w żywności:

• mięso, podroby
• mleko i jego przetwory
• jaja
• ryby: śledź, makrela
• skorupiaki: małże, homary, krewetki, ostrygi
• grzyby
• suche nasiona roślin strączkowych
• drożdże piekarskie, piwne
• zboża: pszenica, żyto
• warzywa: czosnek, cebula, marchew, kapusta biała
• owoce: jabłka.

Zwróć uwagę

Przy suplementacji selenu zwróć uwagę na preparat, po który zamierzasz sięgnąć. Biodostępność selenu zależy od jego postaci chemicznej. Organiczne postaci selenu mają wyższą przyswajalność (selenometionina, selen z drożdży) niż postaci nieorganiczne selenu (selenian sodu).

Do czynników zwiększających wchłanianie selenu należą:

• białko metionina
• witaminy E, A, C
• inne związki o charakterze antyoksydantów.

Pamiętaj

Obróbka cieplna żywności powoduje ubytek selenu, najmniejsze straty występują przy gotowaniu, największe przy smażeniu i pieczeniu.

Podsumowanie

Średnie zapotrzebowanie na selen u dzieci od 10 r.ż oraz osób dorosłych wynosi 35 - 45 µg na dobę. Zwiększone zapotrzebowanie ma miejsce kobiet w ciąży (50 µg/d) oraz karmiących (60 µg/d).