Przewlekła niewydolność trzustki

Informacje podstawowe

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest to przewlekła choroba trzustki, w której dochodzi do uszkodzenia tkanek trzustki i zaburzenia jej ważnych funkcji wydzielniczych. Zmiany te prowadzą do zaburzeń związanych z trawieniem i wchłanianiem pokarmów, a w dalszej perspektywie do wielu zaburzeń metabolicznych – zespołu złego wchłaniania oraz cukrzycy.

Przyczyny

Przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki:

• regularne i długotrwałe przyjmowanie alkoholu (w tym choroba alkoholowa)
• palenie tytoniu
• dieta wysokokaloryczna bogata w tłuszcze i białka, uboga w antyoksydanty zwłaszcza witaminę E i C , β–karoten, selen
• czynniki genetyczne
• czynniki środowiskowe
• czynniki autoimmunologiczne
• wady rozwojowe trzustki
• czynniki anatomiczno-fizjologiczne (zaporowe).

Klasyfikacja

Etapy przebiegu choroby

1. Etap pierwszy – początek przebiegu choroby, może utrzymywać się przez wiele lat i charakteryzuje się: silnymi, często nawracającymi, bólami brzucha, pojawieniem się żółtaczki, okresowym spadkiem masy ciała (chudnięcie), niedożywieniem.
2. Etap drugi – postępowanie choroby, dolegliwości bólowe zmniejszają się lub zanikają, a niewydolność trzustki prowadzi do zespołu złego wchłaniania i cukrzycy.

Objawy przewlekłego zapalenia trzustki

• głównym objawem jest ból brzucha. Jest często silny, występuje okresowo – najczęściej w śródbrzuszu, w związku z posiłkiem lub niezależnie od jedzenia, zwykle trwa wiele godzin. Napady bólu mogą pojawiać się na wiele lat przed ustaleniem rozpoznania choroby. W niektórych przypadkach ból odczuwany jest w sposób przewlekły. U większości chorych ból znika lub zmniejsza swoje nasilenie w ciągu 5—25 lat trwania choroby. Nie występuje jako objaw tylko u 10-15% chorych.
• utrata masy ciała spowodowana strachem przed jedzeniem, które wyzwala lub nasila dolegliwości bólowe oraz biegunka (stolce tłuszczowe) będąca wynikiem upośledzenia zewnątrzwydzielniczej czynności trzustki.
• okresowo występująca żółtaczka pojawiająca się w czasie napadu bólu lub krótko po nim.

Konsekwencje

Ostre dolegliwości bólowe towarzyszące przewlekłemu zapaleniu trzustki, prowadzą do zmniejszenia apetytu, przez to do chudnięcia i możliwości powstawania niedoborów. Dlatego ważne jest podawanie środków przeciwbólowych orz rozkurczowych, wyrównanie niedoborów oraz farmakologiczne wspomaganie aktywności enzymów trzustkowych.

Powikłania

Powikłania związane z przewlekłym zapaleniem trzustki występują w 20-40% przypadków zachorowań. Związane są z przewężeniem lub zaczopowaniem przewodów trzustkowych, co uniemożliwia odpływ soku trzustkowego i prowadzi do powstania torbieli, a w konsekwencji ropni. Stany zapalne wywołane przez pękający ropień wiążą się też z zapaleniem otrzewnej, wodobrzuszem czy wysiękiem opłucnowym. Włóknienie może też dotyczyć narządów i naczyń sąsiadujących z trzustką co wywoływać może krwawienia do przewodu pokarmowego.

Do powikłań towarzyszących przewlekłemu zapaleniu trzustki należą: żółtaczka mechaniczna, torbiele, ropnie, martwica, niedrożność dwunastnicy lub jelita grubego powstające w wyniku zwężenie przewodu pokarmowego.

Leczenie

Celem terapii przewlekłego zapalenia trzustki jest znoszenie bólu i leczenie niewydolności trzustki  - zespołu złego wchłaniania oraz cukrzycy. Najważniejsze w terapii jest usunięcie przyczyny, a ponieważ choroba alkoholowa stanowi główny powód problemów z trzustką, bezwzględnie należy wprowadzić zakaz spożywania alkoholu. Pacjenci powinni regularnie zgłaszać się na wizyty kontrolne, a w leczeniu zaleca się udział najbliższych osób oraz psychoterapię. Obecnie w leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki stosuje się farmakoterapię, leczenie endoskopowe lub chirurgiczne oraz leczenie żywieniowe.

Postępowanie niefarmakologiczne

Właściwe postępowanie żywieniowe w przewlekłym zapaleniu trzustki jest niezmiernie istotne. Powinno mieć ono miejsce zarówno w czasie trwania choroby i jej zaostrzeń, jak również uwzględniać okresy remisji. Celem jest wyrównanie niedoborów masy ciała związanych z chudnięciem oraz przeciwdziałanie cechom niedożywienia.

Zwróć uwagę

Picie 60-80g etanolu na dobę przez kilkanaście lat daje największe ryzyko wystąpienia przewlekłej niewydolności trzustki. Nadużywanie alkoholu stanowi prawie 60-80% wszystkich przypadków choroby.