Nadciśnienie tętnicze

Informacje podstawowe

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą charakteryzującą się podwyższonym ciśnieniem krwi (ciśnienie skurczowe ≥ 140 mm Hg i/lub ciśnienie rozkurczowe ≥ 90 mm Hg) oraz współistniejącym zespołem wielu zaburzeń, które prowadzą do powikłań sercowo-naczyniowych. Zmiana stylu życia jest niezbędnym elementem leczenia niefarmakologicznego nadciśnienia tętniczego. Pozwala skutecznie i bezpiecznie zapobiegać wystąpieniu nadciśnieniu tętniczemu, opóźniać jego rozwój, wpływać na liczbę i dawki stosowanych leków hipotensyjnych.

Przyczyny

• choroby nerek
• zaburzenia hormonalne: akromegalia, guz chromochłonny nadnerczy, nadczynność tarczycy, zespół Cushinga,
• bezdech senny
• otyłość
• zespół metaboliczny
• menopauza
• stosowane leki: doustne środki antykoncepcyjne, glikokortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, cyklosporyna, takrolismus, narkotyki – kokaina, amfetamina.

Czynniki ryzyka

Do czynników ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego należą:

• płeć męska
• wiek ( kobiety > 65 lat, mężczyźni > 55 lat)
• palenie tytoniu
• otyłość (BMI ≥ 30 kg/m2)
• otyłość brzuszna (obwód pasa: M ≥ 102 cm, K ≥ 88 cm)
• zaburzenia gospodarki lipidowej (cholesterol całkowity > 190 mg/dl i/lub cholesterol frakcji LDL > 115 mg/dl i/lub cholesterol frakcji HDL M < 40 mg/d; K < 46 mg/dl  i/lub triglicerydy 150 mg/dl)
• nieprawidłowy metabolizm glukozy (glukoza na czczo 102-105 mg/dl)
• choroby układu – sercowo naczyniowego w rodzinie
• a także: wysokie spożycie soli, stres.

Klasyfikacja

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego u dorosłych (mm Hg)

Kategoria                             Ciśnienie skurczowe        Ciśnienie rozkurczowe
Ciśnienie optymalne                 < 120                          i        < 80
Ciśnienie prawidłowe               120 – 129                 i/lub    80 - 84
Ciśnienie wysokie prawidłowe  130 -139                  i/lub    85 – 89
Nadciśnienie 1.stopnia              140 - 159                 i/lub    90 - 99
Nadciśnienie 2.stopnia              160 -179                  i/lub    100 – 109
Nadciśnienie 3.stopnia              ≥ 180                       i/lub    ≥ 110
Izolowane nadciśnienie skurczowe    ≥ 140                i         < 90

Konsekwencje

Podwyższone ciśnienie tętnicze krwi w konsekwencji prowadzi do:

• przerostu mięśnia lewej komory serca
• szybszego rozwoju zmian miażdżycowych w naczyniach
• zmian w budowie i funkcji śródbłonka
• rozwoju choroby niedokrwiennej serca
• niewydolności zastoinowej serca
• arytmii
• zawału mięśnia sercowego
• udaru mózgu
• upośledzenia funkcji nerek.

Leczenie

Leczenie nadciśnienia tętniczego obejmuje leczenie farmakologiczne (stosowanie leków) i niefarmakologiczne. Celem leczenia jest skuteczne obniżenie ciśnienia tętniczego do wartości jak najbardziej zbliżonych do prawidłowych oraz  zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań sercowo- naczyniowych. Dostępnych jest wiele grup leków wykazujących skuteczne działanie obniżające ciśnienie krwi. Indywidualny dobór preparatów leczniczych oraz schemat dawkowania zlecany jest przez lekarza prowadzącego farmakoterapię.

Zmiana stylu życia

Zmianę stylu życia zaleca się wszystkim pacjentom z nadciśnieniem tętniczym w celu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi i/lub ograniczenia liczby czynników sercowo – naczyniowych. Zalecane zmiany stylu życia obejmują:

• ograniczenie spożycia soli (sodu)
• ograniczenie spożycia alkoholu
• zmianę nawyków żywieniowych
• redukcję masy ciała
• systematyczny wysiłek fizyczny
• zerwanie z nałogiem palenia tytoniu.

Postępowanie dietetyczne

Zobacz Dieta w nadciśnieniu tętniczym.

Modyfikacja diety

• Redukcja masy ciała - nadciśnienie tętnicze występuje bardzo często u osób z nadwagą lub otyłością. Zmniejszenie masy ciała prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi. U pacjentów z nadciśnieniem zaleca się utrzymywać prawidłową masę ciała (BMI ok. 25 kg/m2) i obwód pasa (M < 102 cm, K < 88 cm). Redukcja masy ciała powinna obejmować postępowanie żywieniowe oraz systematyczny wysiłek fizyczny

Aktywność fizyczna

• Pacjentom z nadciśnieniem zaleca się wysiłek aerobowy trwający co najmniej 30 minut w ciągu 5 – 7 dni w tygodniu. Zalecane formy aktywności to: chodzenie, marsze, bieganie, jazda na rowerze, pływanie).

Informacje dodatkowe

• Rzucenie palenia tytoniu - palenie tytoniu wywołuje istotny wzrost ciśnienia krwi i częstości rytmu serca, który utrzymuje się przez ponad kwadrans po wypaleniu jednego papierosa. U palaczy odnotowuje się wyższe wartości ciśnienia krwi w ciągu dnia niż u osób niepalących. Palenie tytoniu jest tez ważnym czynnikiem ryzyka wystąpienia incydentów  sercowo – naczyniowych, dlatego warto rzucić palenie