Miażdżyca (arterioskleroza) jest chorobą przewlekłą o podłożu zapalnym. Termin ten obejmuje wiele schorzeń związanych z utratą elastyczności i pogrubieniem naczyń tętniczych. Pogrubienie naczyń związane jest z tworzeniem się we wnętrzu (w śródbłonku) naczynia blaszek miażdżycowych. Zmiany miażdżycowe rozwijają się w młodości, a wraz z wiekiem nasilają swój przebieg, dlatego też konieczne jest podjęcie działań profilaktycznych. Odpowiednia dieta jest bardzo ważnym czynnikiem, który należy włączyć na co dzień.
Miażdżyca jest podstępną chorobą, ponieważ przez długi czas nie wywołuje objawów klinicznych. Objawy kliniczne pojawiają się w momencie, kiedy dojdzie do zmniejszenia przepływu krwi w naczyniach. Poważną konsekwencją miażdżycy jest zamknięcie światła naczynia tętniczego.
Najczęściej występują przemijające objawy niedokrwienne, gdy blaszka miażdżycowa stabilna zwęża średnicę naczynia o około 70%, to: chromanie przestankowe, dławica piersiowa, niedokrwienie mózgu. Zmiany miażdżycowe prowadzą także do tworzenia tętniaków.
W momencie, gdy niestabilna blaszka miażdżycowa pęknie i dojdzie do zamknięcia dużego naczynia tętniczego przez zakrzep lub zator mamy do czynienia z zawałem mięśnia sercowego lub udarem niedokrwiennym.
Blaszki miażdżycowe powstają w wyniku procesów zapalnych, główną rolę przypisuje się uszkodzeniu śródbłonka naczyń. Blaszki miażdżycowe zawierają w swoim składzie złogi wapnia, lipidy (cholesterol, fosfolipidy), elementy tkanki łącznej (kolagen, glikozaminoglikany), mięśnie gładkie tętnic oraz komórki reakcji zapalnych (makrofagi, komórki T), także elementy zakrzepów. W zależności od kształtu i lokalizacji rdzenia blaszki, mogą prowadzić do zwężenia naczynia lub w wyniku pęknięcia wytwarzać skrzep. Przyczynia się to do występowania różnorodnych objawów, w zależności od umiejscowienia blaszki.
Blaszki miażdżycowe stabilne powoli zwiększają swoją powierzchnię, stopniowo zmniejszają średnicę tętnicy. Blaszki miażdżycowe niestabilne mają natomiast skłonność do pękania, dochodzi do aktywacji procesów związanych z krzepnięciem i powstaje skrzep, który zamyka światło naczyń i powoduje silne niedokrwienie danego obszaru.
Stan zapalny wywoływany jest głównie przez zmienione (utlenione) lipoproteiny LDL.
Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy:
Zmiany miażdżycowe mogą obejmować tętnice wieńcowe, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju choroby wieńcowej. Zmiany mogą także występować w tętnicach mózgowych prowadząc do rozwoju licznych chorób naczyniowych w układzie nerwowym.
W celu diagnozy miażdżycy bierze się pod uwagę objawy kliniczne oraz wyniki badań.
Ze względu na układowy charakter miażdżycy oraz rodzaje blaszek stosuje się różnorodne metody diagnostyczne:
W celu uzyskania jak najlepszych efektów terapeutycznych należy do leczenia miażdżycy włączyć postępowanie polegające na zmianie stylu życia (leczenie niefarmakologiczne) oraz terapię lekową zleconą przez lekarza. Wdrożenie takich działań przyczynia się do zmniejszenia procesu zapalnego i poprawy funkcjonowania śródbłonka naczyń.
W farmakoterapii miażdżycy konieczne jest włączenie leków wpływających na gospodarkę lipidową. Bardzo często arterosklerozie towarzyszy cukrzyca i/lub nadciśnienie, które również wymagają odpowiedniego leczenia farmakologicznego.
Leczenie niefarmakologiczne powinno obejmować zmianę stylu życia: modyfikację diety, rzucenie palenia oraz zwiększenie i systematyczne podejmowanie aktywności fizycznej. Celem tych działań jest spowolnienie procesu rozwoju miażdżycy.
Zaleca się włączenie systematycznego uprawianego wysiłku fizycznego. Uważa się, że podejmowanie 3-5 razy w tygodniu aktywności fizycznej przynajmniej przez 30-40 minut przyczynia się do istotnego zmniejszenia ryzyka występowania czynników ryzyka cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy i choroby wieńcowej. Zalecane formy aktywności to wysiłek anaerobowy, m.in.: spacerowanie, bieganie, pływanie, jazda na rowerze. we przypadku pacjentów z zaawansowaną miażdżycą i chorobami współistniejącymi, zalecana jest konsultacja z lekarzem prowadzącym przed podjęciem nowych form aktywności fizycznej.
W profilaktyce miażdżycy powinny brać udział także naturalne antyoksydanty:
Dzięki ich działaniu antyoksydacyjnemu dochodzi do ochrony lipidów i lipoprotein przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Źródła naturalnych antyoksydantów stanowią:
Pamiętaj! produkty takie jak warzywa, owoce czy oleje roślinne należy przyjmować w postaci jak najmniej przetworzonej, najlepiej surowe lub nierafinowane.
Bibliografia: