Kamica układu moczowego

Informacje podstawowe

Kamica nerkowa to choroba, w której w nerce, pęcherzu moczowym, drogach nerkowych występują nierozpuszczalne, zawierające składniki moczu, osady (piasek) lub kryształki. W wyniku zlepiania się ze sobą tworzą złogi (kamienie) o różnej wielkości i twardości. Kamica nerkowa występuje prawie trzy razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, głównie narażone są na nią osoby w wieku 20-40 lat.

W przebiegu kamicy nerkowej wyróżnia się następujące okresy:

1. okres pierwszy – powstają luźne osady, zwane często piaskiem nerkowym, ponieważ duża zawartość soli mineralnych w układzie moczowym ogranicza rozpuszczalność i umożliwia wytrącanie związków obecnych w moczu w postaci soli.
2. okres drugi – piasek nerkowy wykazuje tendencje do zlepiania się, powstaje kamień nerkowy mały, którego wielkość nie blokuje odpływu moczu i nie powoduje stanu zapalnego w drogach moczowych.
3. okres trzeci - kamień nerkowy powiększa swoje wymiary, utrudnia w znacznym stopniu odpływ moczu z nerki i wywołuje przewlekły stan zapalny w drogach moczowych. Istnieje niebezpieczeństwo zablokowania odpływu moczu z nerki i jej poważne uszkodzenie (zniszczenie).

Objawy towarzyszące kamicy nerkowej

• ból – ostry, przerywany, utrzymujący się wiele godzin, promieniujący w okolice krocza, odczuwane parcie na pęcherz moczowy, częste ślady krwi w moczu
• wysoka temperatura ciała - powyżej 38°C, często towarzyszy ostrej kolce nerkowej
• nudności
• wymioty.

Przyczyny

Przyczyny kamicy nerkowej:

• nieprawidłowości anatomiczne
• sposób odżywiania
• warunki klimatyczne
• genetyczne uwarunkowanie – jak w przypadku kamicy cystynowej
• choroby współtowarzyszące – np. choroba Leśniowskiego-Crohna.

Klasyfikacja

Złogi tworzące się w układzie moczowym mogą mieć różny skład chemiczny. Na tej podstawie dzielimy kamicę nerkową na:

• wapniową – występuje u większości chorych (ok. 80%), złogi zawierają sole wapnia, głównie szczawiany, rzadziej fosforany (fosforan wapnia). Najczęściej występującą postacią jest kamica wapniowo-szczawianowa.
• moczanową – złogi zbudowane są z kwasu moczowego, występuje częściej u osób otyłych.
• struwitową – w składzie złogów występuje  fosforan amonowo-magnezowy (struwit)
• cystynową – złogi składają się z aminokwasu cystyny (występuje  u około 1-2% przypadków).

Rozpoznanie

W celu rozpoznania kamicy nerkowej wykonuje się następujące badania:

• ultrasonografia (USG)
• urografia (podanie kontrastu, zdjęcie RTG jamy brzusznej.

Postępowanie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym, rozkurczowym, niekiedy moczopędnym, a w przypadku infekcji dróg moczowych stosuje się antybiotyki.
W celu usunięcia kamieni nerkowych wapniowych lub wapniowo-szczawianowych poddaje się pacjentów różnym zabiegom, m.in. operacjom chirurgicznym lub nowocześniejszym, mniej inwazyjnym metodom: rozkruszaniu lub wysysaniu kamieni nerkowych.

Postępowanie profilaktyczne

Postępowanie profilaktyczne w kamicy nerkowej:

• codzienne przyjmowanie przynajmniej 2 litrów płynów, zalecana woda mineralna o małej zawartości składników mineralnych
• aktywność fizyczna
• odpowiednia dieta.

Postępowanie dietetyczne

Postępowanie żywieniowe w kamicy nerkowej jest bardzo ważnym uzupełnieniem terapii farmakologicznej.