Na opakowaniach produktów spożywczych, poza podstawowymi informacjami żywieniowymi dotyczącymi daty ważności, składu produktu oraz jego wartości odżywczej, można znaleźć różnorodne oznaczenia graficzne. Symbole umieszczane na opakowaniach mogą dotyczyć wybranych składników żywności, odnosić się do jakości i pochodzenia produktu oraz tworzyw, z których powstały opakowania. Przyjrzyjmy się bliżej najczęstszym logotypom, które mają znaczenie dla konsumentów.
ZNAK ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO UNII EUROPEJSKIEJ – obowiązuje w całej Unii Europejskiej od 1 lipca 2010 roku dla wyrobów spełniających wspólnotowe normy rolnictwa ekologicznego. Znak przyznawany jest przez Komisję Europejską. Produkt, który spełnił wszystkie wymagania na poziomie hodowli, produkcji oraz dystrybucji otrzymuje dokument zwany certyfikatem rolnictwa ekologicznego, który przyznawany jest w Polsce przez 11 jednostek certyfikujących, uprawnionych do tego przez wyznaczone instytucje państwowe (np. Agrobiotest, Bioeksperta, Biocert, Ekogwarancja PTRE, Cobico, PCBC i PNG). Certyfikat dotyczy konkretnego wyrobu wytwarzanego przez konkretnego producenta i jest przyznawany zazwyczaj na rok. Tak restrykcyjne przepisy gwarantują, że produkt na którego etykiecie znajdziemy logo Rolnictwa Ekologicznego jest zgodny z prawem i czysty chemicznie. Produkt oznaczony tym znakiem musi składać się ze składników, spośród których co najmniej 95% kwalifikuje się jako ekologiczne (wg unijnych kryteriów). Obecność tego znaku na produkcie gwarantuje rolnictwo zrównoważone, ochronę środowiska naturalnego, wysoką jakość, brak GMO, pozostałości środków ochrony roślin czy antybiotyków.
Pod lub nad znakiem znajduje się numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej (AB-CDE-999) oraz miejsce pochodzenia surowców. AB – oznacza kod ISO określony w art. 58 ust. 1 lit. a) i dotyczący państwa, w którym odbywają się kontrole; CDE – termin złożony z trzech liter stanowiący odniesienie do produkcji ekologicznej, zgodnie z treścią art. 58(1)(b), np. „öko”, „org”, „eko”, „bio” itp. ; 999 – numer referencyjny złożony z maksymalnie trzech cyfr i nadany zgodnie z art. 58(1)(c). Miejsce pochodzenia oznaczane jest jako:
- „Rolnictwo UE”, jeśli surowiec rolny pochodzi z terenu UE;
- „Rolnictwo spoza UE”, jeśli surowiec rolny pochodzi z krajów trzecich
- „Rolnictwo UE/spoza UE”, jeśli część surowców pochodzi z terenu UE, a część z krajów trzecich.
Wyżej wymienione oznaczenie „UE” lub „spoza UE” może być zastąpione lub uzupełnione nazwą kraju, jeśli wszystkie surowce, z których wytworzono produkt, pochodzą z danego kraju. W Polsce np. PL-EKO-01, rolnictwo UE.
BIO-SIEGEL - certyfikat ekologicznego rolnictwa wydawany przez niemieckie Ministerstwo Rolnictwa – jest jednym z najstarszych w Europie i najbardziej rozpowszechnionych. Znak ekologiczny Bio-Siegel może być używany przez wszystkich producentów, przetwórców i sprzedawców, którzy poddali swoją działalność kontroli zgodności z normami określonymi w Rozporządzeniu EWG 2092/91. Pod koniec 2007 roku w informacji Bio-Siegel zgłoszonych było 42825 produktów. Jednolite logo wprowadzono w 2001 roku.
Logo jednostki certyfikującej EKOGWARANCJA PTRE. Produkcja ekologicznego produktu spożywczego musi podlegać kontroli upoważnionej jednostki certyfikującej. Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 wyklucza sprzedaż produktów ekologicznych, bez potwierdzenia certyfikatem, wydanym przez upoważnioną jednostkę certyfikującą. Wiarygodność jakości ekologicznego produktu rozkłada się zatem na dwa podmioty: producenta i jednostkę certyfikującą. W rolnictwie ekologicznym ocenia się i kontroluje procesy jej wytwarzania „od pola do stołu”. Numer PL-EKO-01 nadany jest przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajduje się na etykietach produktów, które są wytwarzane przez producentów certyfikowanych przez jednostkę EKOGWARANCJA PTRE. Zgodnie z ustawodawstwem numer kodowy jednostki jest obligatoryjnym elementem etykiety. Nazwa jednostki certyfikującej i jej logo są elementami dobrowolnymi.
Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego - znak ekologiczny nadawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Mogą otrzymać go producenci ekologiczni, którzy respektują europejskie normy ekologiczne, tj. m.in. nie stosują chemicznych środków ochrony rośli i nawozów syntetycznych.
EKO ZNAK EKOLOGICZNY - polski znak ekologiczny, bezpieczny dla środowiska. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji od 1998 roku nadaje znak EKO, który mogą otrzymać wyroby krajowe i zagraniczne w drodze dobrowolnej certyfikacji. Znak ekologiczny można uzyskać dla produktów przemysłowych, które nie powodują negatywnych skutków dla środowiska naturalnego oraz spełniają szereg kryteriów odnoszących się do ochrony zdrowia, środowiska oraz ekonomicznego wykorzystania zasobów naturalnych. System przyznawania tego znaku opiera się na kryteriach ustanowionych dla oznakowania Ecolabel. Dzięki temu wnioskodawcy mogą otrzymać obydwa znaki jednocześnie, na korzystnych warunkach finansowych.
DOCEŃ POLSKIE – znak „Doceń polskie” jest deklaracją wytwórcy. Symbolem tym mogą posługiwać się wyłącznie firmy, które spełniają kryteria zawarte w regulaminie Ogólnopolskiego Programu Promocyjnego „Doceń polskie”. Certyfikat jakości jest nadawany jedynie artykułom, które zostały pozytywnie ocenione przez Lożę Ekspertów programu. Charakterystyczny, nawiązujący do konturów naszego kraju znak to potwierdzenie, że nagrodzony nim wyrób spożywczy otrzymał od specjalistów z branży spożywczej wysokie noty za smak, wygląd i stosunek jakości do ceny. Honorowym patronem programu, w ramach którego przyznaje się znak „Doceń polskie” jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Program „Doceń polskie” ma na celu promocję wysokiej jakości produktów dostępnych na polskim rynku oraz posiadających „polski akcent”.
ZNAK JAKOŚCI Q – zastrzeżony na rzecz PCBC S.A (Polskie Centrum Badań i Certyfikacji). Znak może być przyznawany wyrobom krajowym i zagranicznym produkowanym seryjnie, charakteryzującym się ponadstandardową jakością, walorami użytkowymi, zdrowotnymi oraz spełniającym wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania i ochrony środowiska. Kontrole przeprowadzane są corocznie w akredytowanych laboratoriach i podczas przeprowadzanych inspekcji w nadzorze. Znak ten jest gwarancją wysokiej jakości wyrobów.
EKOLAND - znak ekologiczny najlepiej rozpoznawalny w Polsce symbol przeznaczony dla ekologicznej żywności. Przyznaje go Polskie Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi. Gospodarstwa, które ubiegają się o przyznanie oznaczenia ekologicznego muszą spełnić szereg kryteriów, m.in.: dbać o zachowanie bioróżnorodności, nie stosować wypalania traw, planować wypasu zwierząt tak, aby nie zagrażał on ptakom łąkowym i cennym gatunkom roślinności dzikiej, a także chronić glebę i wodę. Produkcja odbywała się bez użycia nawozów mineralnych, z zachowaniem naturalnego obiegu substancji w przyrodzie, czyli przyjaźnie dla środowiska. Gospodarstwa ekologiczne, które chcą posługiwać się znakiem Ekolandu nie mogą też produkować żywności modyfikowanej genetycznie.
BIO SUISSE - znak ekologiczny przyznawany produktom, których surowce w 90% pochodzą ze Szwajcarii. Ten symbol ekologiczny pojawia się na opakowaniach od roku 1981. Od tamtej pory przyznano 760 certyfikatów na produkty ekologiczne zgodne z wymaganiami Bio Suisse. Akredytacją zajmuje się Międzynarodowa Federacja Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM).
ECOCERT - francuski znak ekologiczny. ECOCERT jest instytucją wydającą świadectwa weryfikujące dostosowanie produktów ekologicznych do standardów obowiązujących w Europie, Japonii i Stanach Zjednoczonych. Wykonuje usługi w zakresie kontrolowania i wystawiania świadectw w około 70 krajach poza Unią Europejską, na wszystkich kontynentach. Każdy produkt oznaczony znakiem ekologicznym ECOCERT jest certyfikowany osobno. Symbol ekologiczny potwierdza wysoką jakoś żywności, jej organiczny charakter i pochodzenie z ekologicznych gospodarstw.
USDA ORGANIC - amerykański znak ekologiczny przyznawany przez The National Organic Program (NOP). NOP rozwija, wdraża i nadzoruje produkcję, handel i oznakowanie żywności naturalnej, a także licencjonuje przedstawicieli (nie tylko w USA), którzy certyfikują produkcję zgodną z amerykańskimi standardami.
Rainforest Alliance Certified - znak ekologiczny przyznawany przez Ministerstwo Rolnictwa w Stanach Zjednoczonych. Certyfikacja ta promuje żywność uprawianą w sposób przyjazny dla środowiska i ludzi. Znak mogą otrzymać wyłącznie naturalne produkty, których proces powstawania nie wpływa negatywnie na miejscowe lasy, gleby, rzeki czy zwierzęta. Symbol ten gwarantuje też, że osoby zatrudnione przy produkcji są dobrze traktowane, a ich rodziny mają dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej. Produkty ekologiczne z tym certyfikatem (m. in. żywność, wyroby z drewna i papieru) znajdują się w wielu punktach sprzedaży na całym świecie.
FAIR TRADE (Sprawiedliwy Handel) - międzynarodowy znak przyznawany jest przez organizacje zrzeszone w Fairtrade Labeling Organizations International (FLO). Możemy go zobaczyć na towarach importowanych (banany, cukier, herbata, kakao, kawa, miód, wino, przyprawy, ryż, komosa ryżowa (quinoa), owoce suszone, owoce i warzywa świeże, soki, orzechy/ziarna oleiste; pozostałe: kwiaty cięte, rośliny ozdobne, bawełna, piłki sportowe). Fair trade powstało w trosce o pracowników z krajów uboższych. Oznacza, że podczas produkcji danego artykułu, zostały spełnione standardy Międzynarodowej Organizacji Pracy, że kobiety i mężczyźni otrzymali sprawiedliwe wynagrodzenie, że uszanowane były ich prawa oraz standardy ekologiczne. Certyfikaty wydaje FLO-Cert. W marcu 2003 roku znak ten został ujednolicony dla krajów Europy. Ekoznak wprowadzono także w Japonii.
Jako konsumenci przywiązujemy coraz większą wagę do zdrowego sposobu odżywiania oraz pochodzenia i jakości kupowanych produktów spożywczych. Obecne systemy jakości Unii Europejskiej chronią nazwy produktów przed nadużyciami i imitacjami oraz dostarczają konsumentom informacji na temat charakterystycznych cech danych produktów. Odpowiednie znaki jakości potwierdzają produkcję ekologiczną danych produktów spożywczych. Znajomość oznaczeń, które możemy spotkać na opakowaniach produktów daje nam wiedzę niezbędną do dokonania odpowiednich wyborów w oparciu o ich wartość odżywczą, rodzaj występujących składników żywności oraz jakości i pochodzenia danego środka spożywczego.