Fosfor

Informacje podstawowe

Fosfor stanowi makropierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego ilość w ciele człowieka waha się od 700 do 900 g, z czego 85% związane jest z wapniem i zmagazynowane w strukturach kostnych. Gospodarka fosforanowa jest ściśle powiązana z wapniową. Wchłanianie fosforu odbywa się głównie w jelicie cienkim. Stopień jego absorpcji w sprzyjających warunkach wynosi nawet 70%. 

Rola w organizmie

• Udział w budowie kości oraz zębów
• Udział w przemianach tłuszczów i węglowodanów
• Aktywator wielu reakcji biochemicznych
• Składnik fosfolipidów, odpowiedzialnych za strukturę błony komórkowej
• Udział w kurczliwości mięśni, przepuszczalności błon komórkowych
• Udział w regulacji pobudliwości nerwów
• Udział w utrzymaniu równowagi kwasowo – zasadowej
• Niezbędny do prawidłowego wchłaniania wapnia

Nadmiar

Nadmiar fosforu może prowadzić do:

• Zmniejszenia syntezy aktywnej witaminy D₃
• Ograniczania wchłaniania jonów wapnia z przewodu pokarmowego
• Zwiększonego wydalania jonów wapnia z moczem
• Nadczynności przytarczyc
• Obniżenia masy kostnej
• Utrudnionego wchłaniania składników mineralnych takich jak: żelazo, miedź, magnez, cynk

Reakcje niepożądane, które mogą pojawić się w efekcie przyjmowania zbyt dużych ilości fosforu w postaci suplementów diety to m.in.: biegunka, nudności, wymioty. 

Niedobór

Niedobór fosforu może prowadzić do:

• Zmniejszenia syntezy związków wysokoenergetycznych
• Zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej
• Osłabienia mięśni i kości
• Obniżenia mineralizacji kości
• Zwiększonej podatności na infekcje

Ze względu na powszechność występowania fosforu w produktach żywnościowych niedobory tego pierwiastka obserwuje się rzadko. Mogą one wystąpić w przypadku:

• Przewlekłej choroby alkoholowej
• W żywieniu pozajelitowym
• Długotrwałego stosowania leków zobojętniających nadmiar kwasu solnego w żołądku 

Informacje dodatkowe

Źródła fosforu:

• Sery podpuszczkowe
• Kasza gryczana
• Otręby pszenne
• Nasiona roślin strączkowych
• Sery twarogowe
• Jaja
• Ryby, konserwy rybne
• Mięso
• Produkty pełnoziarniste
• Orzechy

Zalecenia

Zapotrzebowanie na fosfor na poziomie zalecanego spożycia dla różnych grup ludności:

Zwróć uwagę

• W produktach zbożowych oraz nasionach roślin strączkowych część fosforu występuje w formie związanej z tzw. kwasem fitynowym, który tworzy trudno rozpuszczalne połączenia z jonami metali tworząc kompleksy zwane fitynianami
• Za pomocą odpowiedniej obróbki technologicznej np. fermentacji ciasta żytniego, moczenia nasion roślin strączkowych, dodatek drożdży do pieczywa pszennego można zwiększyć biodostępność fosforu oraz innych związanych pierwiastków