Choroba Leśniowskiego-Crohna

Informacje podstawowe

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest zaliczana do nieswoistych zapaleń jelit. Charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym, który może występować w obrębie każdego odcinka przewodu pokarmowego, od jamy ustnej aż do odbytu. Najczęściej rozwija się w końcowym odcinku jelita cienkiego. Choroba Leśniowskiego-Crohna, w przeciwieństwie do wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, toczy się we wszystkich warstwach ściany przewodu pokarmowego (od błony śluzowej do błony surowiczej). Zmiany zapalne mają charakter ogniskowy i zazwyczaj są oddzielone odcinkami niezmienionymi chorobowo. Miejscem najczęstszego występowania choroby są kraje wysoko rozwinięte. Dotyka ona głównie osoby młode pomiędzy 15 a 25 rokiem życia. Początkiem choroby jest zapalenie krypt jelitowych i obrzęk. Następnie dochodzi do powstawania ropni krypt oraz owrzodzeń. Długotrwały i intensywny proces zapalny powoduje, iż ściana przewodu pokarmowego staje się cienka i zwłókniała. Choroba ma silny charakter przewlekły, niekiedy objawy występują stale.

Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna są uzależnione od lokalizacji oraz stopnia nasilenia zmian zapalnych. Do głównych symptomów zaliczamy:

• Bóle brzucha
• Biegunkę
• Brak apetytu
• Zaburzenia wchłaniania składników odżywczych
• Niedobory składników odżywczych, witamin i składników mineralnych m.in. białek, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, żelaza, kwasu foliowego, wapnia, magnezu, cynku
• Niezamierzona utrata masy ciała
• Trudności z połykaniem
• Niedokrwistość
• Podwyższona temperatura ciała
• Nudności
• Wymioty

Rozległe zajęcie jelita cienkiego przez zmiany zapalne powoduje wystąpienie biegunki tłuszczowej. W konsekwencji dochodzi do rozwoju niedokrwistości, nadmiernej utraty białek, awitaminozy i zaburzeń elektrolitowych. Odległą konsekwencją jest spadek masy ciała, wyniszczenie, obrzęki. 

Przyczyny

Przyczyny rozwoju choroby nie są do końca poznane. Istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz środowiskowe. 

Rozpoznanie

Rozpoznania choroby Leśniowskiego-Crohna dokonuje się za pomocą:

• Badania histopatologicznego pobranych wycinków z przewodu pokarmowego – m.in. obecność ziarniniaków, zagięcie całej ściany jelita
• Oceny obrazu w badaniu endoskopowym – widoczne są odcinkowe zmiany w postaci owrzodzeń
• Badania radiologicznego jelit – wszyscy chorzy z podejrzeniem tej choroby powinni mieć wykonany pasaż jelita cienkiego i doodbytniczy wlew kontrastowy
• Kolonoskopii – pozwala na ocenę rodzaju oraz zakresu zmian zapalnych w obrębie okrężenicy i końcowym odcinku jelita krętego
• Oceny odbytu i odbytnicy – badanie pozwala na wykrycie charakterystycznych zmian okołoodbytowych, takich jak szczeliny, ropnie, przetoki
• USG, TK, MRI – pozwalają na uwidocznienie ścian jelita, ocenę ich grubości oraz szerokości światła
• Endoskopii kapsułkowej – wykorzystuje się ją do oceny zmian zapalnych w jelicie cienkim w miejscach niedostępnych dla zwykłych badań endoskopowych i radiologicznych 

Powikłania

Jelitowe:

• Przetoki – połączenie pomiędzy zapalnie zmienioną ścianą przewodu pokarmowego oraz otaczającymi tkankami, mogą być zewnętrzne i wewnętrzne, pojedyncze lub mnogie

Wśród przetok wewnętrznych najczęściej występują połączenia między jelitem cienkim a kątnicą, inną pętlą jelita cienkiego, esicą, pęcherzem moczowym lub pochwą

• Otorbione ropnie międzypętlowe
• Znaczne zwężenie światła jelita z objawami niepełnej niedrożności

Powikłania pozajelitowe:

• Kamica żółciowa
• Tzw. palce pałeczkowate
• Kamica moczowa
• Osteopenia i osteoporoza
• Stłuszczenie wątroby
• Zapalenie dużych stawów
• Zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych
• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
• Rumień guzowaty
• Zgorzelinowe zapalenie skóry
• Zapalenie spojówek
• Zapalenie tęczówki
• Zakrzepica żylna
• Zatorowość 

Leczenie

• Terapia choroby Leśniowskiego-Crohna opiera się na leczeniu zachowawczym, które obejmuje: właściwe odżywienie, uzupełnianie niedoborów, leczenie przeciwzapalne, immunosupresyjne, biologiczne i objawowe
• Leczenie farmakologiczne opiera się na lekach mających wpływ na układ immunologiczny, wśród których najważniejszą grupę stanowią glikokortykosteroidy
• W chorobie Leśniowskiego-Crohna częstym rozwiązaniem są zabiegi chirurgiczne, których przebieg uzależniony jest od umiejscowienia stanów zapalnych

• W przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna jelita cienkiego najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest oszczędna resekcja
• W chorobie jelita grubego odcinkowe resekcje nie mają zastosowania, jeżeli stan zapalny zajmuje lewą lub prawą stronę okrężnicy dokonuje się jej wycięcia, jeżeli zmiany są bardziej rozległe najczęściej dochodzi do całkowitego lub częściowego usunięcia jelita grubego z zespoleniem krętniczo-odbytniczym lub usunięcia jelita grubego razem z odbytnicą, co wymaga wytworzenia stałej ileostomii

• Rokowania dla osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna jest niepomyślne, przeszło połowa pacjentów musi być przynajmniej raz operowana w ciągu życia, u wielu chorych dochodzi jedynie do okresowej remisji choroby 

Zapobieganie

• Niezależnie od sposobu leczenia osobom cierpiącym na chorobę Leśniowskiego-Crohna zaleca się bezwzględne rzucenie palenia oraz wyeliminowanie z użytku niesteroidowych leków przeciwzapalnych, czynniki te są prawdopodobnie jest jedną z głównych przyczyn zaostrzeń choroby 

Informacje dodatkowe

Różnice kliniczne między wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego i chorobą Leśniowskiego-Crohna jelita grubego:

• Zmiany zapalne w przebiegu chroby Leśniowskiego-Crohna mają charakter odcinkowy, mogą rozwijać się w obrębie wszystkich części układu pokarmowego i obejmują całą grubość ściany jelita
• Zmiany zapalne w przebiegu wrzodziejącej choroby jelita grubego mają charakter ciągły, występują w obrębie końcowego odcinka przewodu pokarmowego i dotyczą jedynie błony śluzowej jelita