Dla każdego konsumenta, który chce świadomie podejmować decyzje dotyczące zakupu produktów spożywczych niezbędne jest czytanie i zrozumienie informacji znajdujących się na etykietach!
W świetle aktualnych przepisów obowiązkiem jest od 13.12.2014 roku stosowanie przez wszystkich producentów w całej Unii Europejskiej zasad ujętych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego nr 1169/2011 z dnia 25.10.2011. Dokument ujednolica przepisy dotyczące znakowania żywności, podaje wspólne dla całej Unii Europejskiej definicje i wymagania, mając na celu zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia i interesów konsumenta. Dodatkowo od 13.12.2016 roku obowiązkiem będzie umieszczanie na opakowaniach informacji o wartości odżywczej każdego produktu spożywczego, tj. wartości energetycznej, zawartości tłuszczów i kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów ogółem i cukrów prostych, białka oraz soli. Jako nieobowiązkowe uzupełnienie może występować informacja o zawartości kwasów tłuszczowych jedno- i wielonienasyconych, błonnika, witamin i składników mineralnych.
Wobec zwiększającej się liczby osób z alergiami nowe ustawodawstwo stawia też silny nacisk na konieczność komunikowania o zawartości potencjalnych alergenów w produkcie. Alergeny muszą być wyszczególnione wyróżniającą się czcionką, dostępne dla konsumenta także w przypadku żywności nieopakowanej. Dopuszczalne jest zamieszczenie informacji „może zawierać ...” lub „możliwa obecność …”. Informacja tego typu nie może być jednak nadużywana i stosowana dla wszystkich produktów na zasadzie na wszelki wypadek. Regulacja obejmuje zarówno żywność sprzedawaną bez opakowania, jak i pakowaną. Najwięcej zmian dotyczy znakowania produktów przetwórstwa mięsnego i ryb (m.in. konieczność podawania informacji o procentowej zawartości dodanej wody, niejadalnych osłonkach wędlin czy dodatku białka zwierzęcego do gotowego wyrobu). Żywność sprzedawana w Internecie musi dostarczyć takich samych informacji, jak sprzedawca w sklepie tradycyjnym.
Zastosowanie jednolitego systemu etykietowania pozwala na przekazanie konsumentowi informacji o:
Przy wyborze żywności w trakcie zakupów najważniejszą informacją, na którą warto zwrócić uwagę jest wartość odżywcza. Dzięki niej dowiesz się, jaką wartość kaloryczną i jaką zawartość składników odżywczych ma dany produkt.
Wartość odżywczą produktu podaje się w przeliczeniu na 100 gramów lub 100 ml produktu. Niektóre etykiety zawierają też przeliczenie na porcję produktu lub cały produkt. Warto zwrócić na to uwagę, gdyż kaloryczność w 100 gramach produktu może wydać nam się niska ale po przeliczeniu na rzeczywistą gramaturę spożytego pokarmu będzie już wysoka lub odwrotnie. Kolejną ważną informacją, podawaną z reguły w formie graficznej, jest procentowe pokrycie GDA (ang. Guideline Daily Amount), czyli zalecanego dziennego spożycia danego składnika dla osoby dorosłej. Przyjęte zapotrzebowanie GDA dla osoby dorosłej to 2000 kcal (8400 kJ), 50 g białek, 70 g tłuszczów (20 g kwasów tłuszczowych nasyconych), 260 g węglowodanów (90 g cukrów), 6 g soli (2,4 g sodu).
W celu odpowiedniego zbilansowania naszej codziennej diety niezbędny jest odpowiedni dobór produktów i dostarczanie właściwej ilości składników pokarmowych. Deklaracja zawartości witamin i składników mineralnych nie jest obowiązkowa, może być jednak ujęta wówczas, gdy są one obecne w produkcie w znaczącej ilości, tj. 15% referencyjnych wartości spożycia zawartych w 100 g lub 100 ml w przypadku produktów innych niż napoje, 7,5% referencyjnych wartości spożycia zawartych w 100 ml napojów lub 15% wartości spożycia w przeliczeniu na porcję, jeżeli opakowanie zawiera wyłącznie jedną porcję.
Jeśli chcemy porównywać produkty z tych samych grup np. nabiału wartości podane na 100g są najbardziej referencyjne. Porównując produkty m.in. pod względem kaloryczności pamiętaj jednak, że różne produkty mogą mieć tą samą wartość energetyczną na 100 g ale spożywamy inną ich ilość. Ważne jest zatem aby zwracać uwagę także na ilość spożywanego produktu oraz zawartość w nim poszczególnych składników odżywczych.
Co nam mówią daty przydatności do spożycia?
Informacja o trwałości środka spożywczego może być przekazana w dwojaki sposób, jako:
- data, po której produkt traci przydatność do spożycia, stwarza zagrożenie dla zdrowia. Określenie stosowane jest w przypadku produktów nietrwałych mikrobiologicznie, przede wszystkim mięs, wędlin i produktów mleczarskich.
- data, do której prawidłowo przechowywany środek spożywczy zachowuje swoje właściwości. Dotyczy produktów suchych np. kasz, makaronów. Po upływie terminu ważności producent nie gwarantuje, że produkt będzie utrzymywał tę samą jakość.
Producenci nie mają wymogu oznaczania datą minimalnej trwałości produktów takich jak: świeże owoce i warzywa, sól kuchenna, cukier w stanie stałym, ocet, wyroby piekarnicze i cukiernicze, napoje o zawartości alkoholu wynoszącej 10% objętościowo i więcej.
Specjalne oświadczenia zdrowotne na produktach spożywczych.
Na opakowaniach niektórych produktów spożywczych mogą pojawiać się oświadczenia zdrowotne lub żywieniowe. Oświadczenie takie stwierdza lub sugeruje, że produkt spożywczy posiada specjalne własności żywieniowe lub oddziałuje w pozytywny sposób na nasze zdrowie.
Przykładami oświadczeń żywieniowych mogą być:
Oświadczenie zdrowotne dzielimy z kolei na trzy typy:
Świadome wybory konsumpcyjne, urozmaicona dieta i aktywność fizyczna to klucz do zachowania równowagi zdrowotnej. Zanim włożymy dany produkt do koszyka warto przeczytać etykietę aby dokonywać właściwych wyborów służących naszemu zdrowiu. Unikajmy produktów wysokoprzetworzonych o bardzo długiej liście składników niewiadomego pochodzenia i zastępujmy produkty o niskiej wartości odżywczej ich lepszymi zamiennikami.
Piśmiennictwo: