Kleszcze są pasożytami zewnętrznymi, które żywią się krwią licznych gatunków ssaków, ptaków i gadów. Podczas żerowania mogą wprowadzić do organizmu gospodarza czynniki chorobotwórcze takie jak bakterie, wirusy czy pierwotniaki. Sezon kleszczowy rozpoczyna się wiosną. Obserwuje się wtedy największy wysyp i aktywność tych pasożytów. W okresie wakacyjnym są one mniej aktywne natomiast jesienią zagrożenie ponownie wzrasta. Kleszcze można spotkać praktycznie we wszystkich rodzajach środowisk od bardzo wilgotnych terenów tropikalnych po pustynie i stepy. W Polsce najczęściej bytują w lasach liściastych i mieszanych, na polach uprawnych, łąkach i pastwiskach. Nierzadko pojawiają się w parkach, ptasich gniazdach, dziuplach, a także w pobliżu siedlisk ludzkich np. na strychach czy piwnicach.
MAŁE, A BARDZO GROŹNE
Kleszcze są nosicielami wielu chorób. Najbardziej powszechną i najniebezpieczniejszą z nich jest borelioza. Choroba ta, zwana również chorobą z Lyme wywoływana jest przez krętka Borrelia burgdorferi (bakterię przenoszoną przez kleszcze). Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu zakażonego bakterią kleszcza ze skórą człowieka. Bakteria dostaje się do organizmu wraz ze śliną bądź wymiocinami pasożyta. Z reguły zakażenie następuje w okresie od 24 do 48 godzin od momentu ukąszenia. Z tego względu bardzo istotne jest szybkie i prawidłowe usunięcie kleszcza ze skóry.
BORELIOZA (Choroba z Lyme)
Borelioza jest przewlekłą chorobą układową. Przebiega z charakterystycznymi trzema stadiami:
• faza pierwsza (wczesna zlokalizowana) – trwa od 3 do 40 dni od ukąszenia
• faza druga (wczesna rozsiana) – rozwija się po kilku tygodniach od zakażenia
• faza trzecia (późna, przewlekła) – rozwija się od roku do kilku lat od zakażenia
Cechą charakterystyczną fazy pierwszej jest występowanie tzw. rumienia wędrującego – zmiany skórnej zlokalizowanej na kończynach i tułowiu u dorosłych lub na głowie i szyi u dzieci. Początkowo ma postać czerwonej grudki lub plamki powiększającej się obwodowo aż do powstania wokół niej pierścienia o średnicy 1-2 cm. Tworzeniu się rumienia towarzyszyć może świąd, pieczenie, objawy grypobodobne, zaburzenia czucia i kołatanie serca.
Faza druga objawia się rumieniem wędrującym mnogim, wczesną neuroboreliozą, zapaleniem stawów, zapaleniem mięśnia sercowego.
W fazie trzeciej obserwuje się przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn, destrukcyjne zmiany zapalne stawów, przewlekłe zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. W zależności od umiejscowienia się krętka Borrelia burgdorferi borelioza może przybierać postać stawową, kardiologiczną bądź neurologiczną. Bardzo często u chorych na boreliozę występuję zjawisko tzw. koinfekcji, czyli pojawienie się również innych chorób odkleszczowych, do których zalicza się: kleszczowe zapalenie mózgu, tularemię, gorączkę Q, babeszjozę, ludzką anaplazmozę granulocytarną, oraz bartonelozę.
ANTYBIOTYKOTERAPIA I METODY WSPOMAGAJĄCE
W leczeniu boreliozy praktykuje się długotrwałą antybiotykoterapię. Do najskuteczniejszych w każdej fazie choroby antybiotyków zalicza się tetracykliny, cefalosporyny, penicyliny i metronidazol. Jednak przewlekłe stosowanie antybiotyków niesie za sobą liczne powikłania takie jak zakażenia grzybicze, które niekiedy mogą zagrażać życiu. Z tego względu bardzo istotne jest stosowanie diety przeciwgrzybiczej w trakcie terapii. Dieta taka powinna być uboga w węglowodany, owoce, soki, skrobię oraz wszelakie produkty słodkie i drożdżowe. Bogata natomiast w jogurty naturalne i dużą ilość preparatów probiotycznych. Należy pamiętać również o odpowiedniej suplementacji witaminami C, A, E, B12.
Z ZIOŁOWEJ APTECZKI
W ostatnich latach dużo mówi się o fitoterapii boreliozy czyli leczeniem za pomocą ziół. Dowiedziono, iż połączenie farmakoterapii z fitoterapią daje zaskakująco dobre efekty.
Wyciąg z borowiny posiada właściwości immunostymulujące. Podawany jest podskórnie lub domięśniowo. Równocześnie może być stosowany w postaci okładów na okolice karku i odcinek krzyżowy.
Ekstrakt z rdestu japońskiego działa silnie immunostymulująco, minimalizuje skutki kontaktów z kleszczami
Ekstrakt z oregano działa silnie immunostymulująco, stanowi bogate źródło flawonoidów dzięki czemu chroni komórki przed wolnymi rodnikami.
Olej z czarnuszki działa neuroprotekcynie i ochronnie na stawy, przeciwalergicznie
i zabójczo na bakterie tlenowe i drożdżaki. Może być stosowany doustnie oraz zewnętrznie do smarowania ciała.
Nalewka lub intrakt z piołunu działa przeciwbakteryjnie na Borrelia burgdorferi, swobodnie przenika do układu nerwowego.
Nalewka lub intrakt z jeżówki działa immunostymulująco, przeciwzapalnie i wzmacniająco.
Szczeć pospolita w postaci intraktu, nalewki bądź odwaru działa bakteriostatycznie, hepatoprotekcyjnie, przeciwzapalnie i immunostymulująco.
PAMIĘTAJ! PRAKTYCZNE PORADY
Kleszcze należą do groźnych pasożytów jednak można się przed nimi bronić:
NIE PANIKUJ, DZIAŁAJ METODYCZNIE
W przypadku zauważenia kleszcza na swoim ciele należy go niezwłocznie usunąć chwytając za główkę tuż przy skórze i wyciągając prosto bez okręcania. Miejsce ukłucia należy zdezynfekować. Bezwzględnie przeciwwskazane jest smarowanie kleszcza tłuszczem lub spirytusem gdyż najczęściej prowadzi to do przyspieszenia potencjalnego zakażenia (kleszcz wymiotuje wyssaną krwią z powrotem do miejsca wkłucia).
W przypadku, kiedy nie udało się usunąć całości pasożyta i/lub pojawienia się zaczerwienienia w okolicy ukłucia oraz innych niepokojących objawów należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza.
Bibliografia:
1. D. Lewandowski, A. Urbanowicz, M. Figlerowicz, Molekularne podłoże oddziaływań pomiędzy borrelia burgdorferi, kleszczem i kręgowcem POST. MIKROBIOL., 2013, 52, 1, 9–16
2. Felieton niesygnowany ze strony: Powiat Legionowski, Oficjalny serwis informacyjny, z marca 2006 http://www.powiat-legionowski.pl
3. A.Godek, Nowoczesne metody leczenia boreliozy z koinfekcją (antybiotyki, żywienie) Medycyna Rodzinna 3/2014, s. 147-151
4. http://rozanski.li/?p=345
5. http://rozanski.li/?p=346
6. http://www.medicover.pl/307,uwaga-na-kleszcze.htm
7. http://www.borelisspro.pl/opinie-naukowe-i-sklad-kapsulki#components