Starzenie się jest procesem fizjologicznym i nieodwracalnym. Stanowi nieunikniony etap ludzkiego życia. Jego tempo oraz przebieg jest uwarunkowany zarówno czynnikami genetycznymi, jak i środowiskowymi. Zmiany zachodzące w organizmie osoby starszej wiążą się z postępującym upośledzeniem funkcji poszczególnych organów. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest wzrost liczby współistniejących chorób, ograniczenie samodzielności życiowej oraz wzrost uzależnienia osoby starszej od otoczenia.
 

W organizmach osób starszych zachodzi szereg zmian, które mają kluczowy wpływ na ich sposób odżywiania się oraz zdolność trawienia i przyswajania niezbędnych składników odżywczych. W związku z utratą uzębienia zmniejsza się zdolność prawidłowego gryzienia oraz żucia pokarmów. Ma to wpływ zarówno na ilość, jak i na jakość spożywanych produktów. Obniża się również zdolność odczuwania smaków, co wiąże się z utratą apetytu. Zmniejszone wydzielanie śliny powoduje suchość w ustach oraz trudności w formowaniu kęsów pokarmowych. Dodatkowo, w wyniku nieprawidłowej perystaltyki przełyku pojawiają się trudności z przełykaniem. Maleje wydzielanie soku żołądkowego oraz enzymów trawiennych co skutkuje zaburzeniami w procesie trawienia oraz wchłaniania pokarmu. Osłabienie mięśni przewodu pokarmowego sprzyja pojawieniu się zaparć. Zmiany w innych układach organizmu obejmują m.in. spadek wydolności fizycznej, pogorszenie funkcji nerek, obniżenie wydolności oddechowej, zwyrodnienia stawów, zmniejszenie siły mięśniowej. Na sposób odżywiania osób starszych wpływ ma również samotność, depresja, odizolowanie od społeczeństwa oraz złe warunki socjalno-ekonomiczne.
 

Celem żywienia osób w wieku starszym jest utrzymanie ich w jak najlepszej kondycji zdrowotnej oraz w miarę możliwości opóźnienie procesów starzenia. Poważnym problemem żywienia seniorów jest występujące niedożywienie, które dodatkowo obciąża organizm. Zapotrzebowanie energetyczne ludzi starszych zmniejsza się ze względu na ograniczoną aktywność fizyczną oraz obniżenie podstawowej przemiany materii, związanej ze spadkiem beztłuszczowej masy ciała. Podstawowym źródłem energii w diecie osoby starszej powinny być węglowodany. Zaleca się spożywanie 6 porcji produktów zbożowych dziennie w postaci pełnoziarnistego pieczywa, kasz, ryżu, makaronów, płatków zbożowych. Taka podaż węglowodanów złożonych dostarczy organizmowi odpowiedniej ilości błonnika regulującego pracę przewodu pokarmowego. Ograniczeniu, powinny podlegać słodkości ze względu na gorszą tolerancję glukozy. Istotnym elementem diety osób starszych są tłuszcze. Spożywane w nadmiarze tłuszcze zwierzęce, należy zastąpić olejami roślinnymi, tłustymi rybami i orzechami. Odpowiednia podaż niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych pozytywnie wpływa na procesy myślowe, pracę układu krążenia, pomaga w walce z podwyższonym poziomem cholesterolu, miażdżycą czy nadciśnieniem tętniczym krwi. Źródłem pełnowartościowego białka powinny być chude gatunki mięs oraz ryby morskie. Ważnym elementem jadłospisu są produkty nabiałowe. Wraz z wiekiem obniża się w organizmie ilość laktazy, która jest odpowiedzialna za trawienie cukru mlecznego – laktozy. W przypadku występowania wzdęć oraz bólów brzucha po spożyciu mleka warto sięgnąć po fermentowane napoje mleczne takie jak kefir, maślanka, jogurt, które nie wywołują nieprzyjemnych dolegliwości i wpływają korzystnie na mikroflorę jelita grubego. Nieodłącznym elementem diety powinny być warzywa oraz owoce. Zaleca się spożywanie 3 porcji warzyw oraz 2 porcji owoców dziennie. Owoce najlepiej przyjmować w postaci surowej lub krótko gotowanej. Dla osób starszych, które mają problemy z gryzieniem rozwiązaniem mogą być koktajle lub musy owocowe czy owoce pieczone w piekarniku. Są one doskonałym źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego oraz antyoksydantów, które wspomagają walkę organizmu w wolnymi rodnikami. Osoby starsze powinny unikać spożywania potraw tłustych, smażonych, ciężkostrawnych oraz stosowania nadmiernej ilości soli i ostrych przypraw.
 

W wieku podeszłym zwiększa się zapotrzebowanie na witaminę D. Osobom starszym zaleca się całoroczną suplementację tą witaminą w ilościach minimum 800-2000 IU/dobę. Należy zwrócić szczególną uwagę na witaminę B₆, ze względu na możliwe ograniczenie jej wchłaniania w wyniku przyjmowanych leków. Znaczne ilości tej witaminy można odnaleźć w produktach pełnoziarnistych, kaszy gryczanej, płatkach owsianych, orzechach włoskich i drożdżach. Istnieją również doniesienia wskazujące na zwiększone zapotrzebowanie na witaminy B_2, B₁₂ oraz kwas foliowy, będące wynikiem zaburzeń wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Istotne jest spożywanie odpowiedniej ilości przeciwutleniaczy takich jak witamina A, C, E oraz β-karotenu, których źródłem są przede wszystkim warzywa i owoce oraz oleje roślinne. Spośród składników mineralnych na szczególną uwagę zasługuje wapń. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek wyraźnie wzrasta w wieku starszym, ze względu na jego gorsze wchłanianie w przewodzie pokarmowym oraz słabszą przyswajalność. W wieku podeszłym zwiększa się wrażliwość komórek na jony sodu oraz ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego. W związku w diecie osób starszych należy stopniowo ograniczać podaż soli kuchennej. Stosowanie wszelkich suplementów diety przez osoby starsze należy skonsultować z lekarzem. Przyjmowanie ich w sposób niekontrolowany może powodować niebezpieczne dla zdrowia interakcje z lekami przyjmowanymi na określone schorzenia.
 

Osoby starsze odczuwają mniejsze pragnienie, a co za tym idzie przyjmują mniejsze ilości płynów. Dodatkowo, często stosują leki moczopędne, w związku z czym są bardziej narażone na odwodnienie. Zaleca się, aby seniorzy przyjmowali większe ilości płynów niż w wieku młodszym, nawet jeżeli nie odczuwają pragnienia. Płyny w postaci niegazowanej wody, słabej herbaty, herbatek owocowych, kawy zbożowej, soków warzywnych oraz owocowych należy popijać dość często, małymi łyczkami. Ich ilość nie powinna być mniejsza niż 1,5 l na dobę.
 

Jednym z najważniejszych elementów diety osób starszych jest jej urozmaicenie oraz estetyka spożywanych posiłków. Seniorzy muszą na nowo nauczyć się czerpania przyjemności z jedzenia. Utrata apetytu oraz trudności związane z gryzieniem, przełykaniem i trawieniem pokarmów prowadzą do znacznego zawężenia grupy spożywanych produktów, czego skutkiem mogą być niedobory witamin i składników mineralnych. Należy pamiętać o tym, że podawane potrawy powinny być kolorowe i miłe nie tylko dla podniebienia, ale też dla oka. Warto, aby posiłki opierały się na produktach sezonowych, których postać można dostosować do indywidualnych możliwości seniora. Osoby starsze, pomimo obniżonego apetytu, powinny dbać o regularność spożywanych potraw, optymalnym rozwiązaniem jest przyjmowanie niewielkich objętościowo posiłków 4-5 razy dziennie.